‘Pa Soeki heeft mij ontdekt en gestimuleerd om met kunst verder te gaan’
Mooie dingen in het leven kunnen zich ontwikkelen op een heel onverwachte manier. Zo ook het ontdekken en ontwikkelen van talent dat ‘verborgen’ was. Er zijn vele verhalen van artiesten, vaak jonge kinderen bij wie een uniek talent gevonden wordt. Een prodigy, een wonderkind. Maar dan zijn er van die extra unieke gevallen namelijk: ‘de laatbloeier’. Normie Amatmoekri is zo een laatbloeiend talent die is ontdekt en gestimuleerd door wijlen kunstmeester Soeki Irodikromo.
Normie zag een mooi paverpol (textiel verharder) beeld op Peperpot en vanuit haar liefde voor beelden en het vrouwenfiguur wilde ze zelf leren werken met paverpol. Bij Kim Sontosoemarto ging ze op les en heeft daar veel beelden gemaakt. “Daar maakte ik vrouwen figuren in diverse klederdrachten”.
Klei aanvoelen
“Het is bijna per toeval dat ik begonnen ben met keramiek. Het was geen bewuste keus. Ik hield van beelden en toen zag ik dat er cursussen werden verzorgd bij Sana Budaya. Ik had geen idee of ik het wel of niet kon, maar ik heb de stap gewaagd”, verteld Normie. Het was een hele opoffering voor haar omdat de afstand tussen haar woonplek en waar er les werd gegeven best groot was.
Van Pa Soeki leerde zij de basistechnieken. Ze geeft aan dat ze als student best ongeduldig was omdat ze beelden wilde maken. Maar van Pa Soeki kreeg ze alleen de basistechnieken, met name hoe je met klei moet omgaan. Hoe het aanvoelt, hoe je het vormt, het kneden van de klei (net als deeg), het opbouwen van hoge schalen, maskers maken. “We moesten de klei leren aanvoelen”.
Ik was zo ongeduldig want ik wilde eigenlijk gewoon beelden leren maken en geen schalen en leuke hebbedingetjes. Maar om te werken met klei is geduld een vereiste. Ze herinnert zich nog dat zij in februari begon en ze had de basistechnieken al onder de knie. Ze was door het bezig zijn met de klei nog meer geënthousiasmeerd om beelden te maken. Maar van Meester Soeki moest ze gewoon een beetje rusten in December en dan zouden ze in Januari weer fris beginnen met de beeld technieken.
Bewust gemaakt
Van meester Soeki leerde ze de anatomie en opbouw van beelden. En precies daar werd het zichtbaar dat Normie het al in de handen had om heel fijn vorm te geven en er feeling voor heeft. “Hij zei “jij gaat kunst maken”. Ik herinner me dat ik een keer een tas wilde maken van keramiek. En hij zei pertinent nee, dat is craft … jij kan en moet je bezighouden met kunst. En zo is het mijn ding geworden. Ik had geen benul ervan dat ik het kon. Ik merkte zelf dat het mij wel vrij gemakkelijk afging.
Volgens Normie is het een apart proces om een beeld te hebben in je hoofd van wat je wil maken en om dat werkelijk vorm te geven met je handen. Zonder dus jarenlange diepgaande lessen te hebben gevolgd ontwikkelde Normie haar skills onder het toeziend oog van Meester Soeki. “Hij heeft echt achter haar gezeten en haar bewust gemaakt van haar kwaliteiten hoor, want ze was echt niet van plan om er meer mee te doen”, vertelt haar echtgenoot Clarens Amatmoekri, met een grote smile.
Normie geeft aan “Ik dacht is gewoon iets leuks om te doen. Ik heb geen kunstvrienden en was nooit echt met kunst bezig. Hij heeft het geloof in mij gehad en mij gemotiveerd om door te gaan”. In totaal heeft Normie ruim vier jaar met de keramiek grootmeester mogen werken.
Keramische kunst
Keramiek is de verzamelnaam voor alle voorwerpen die van gebakken klei zijn gemaakt. Het begrip keramiek is afkomstig van het Griekse woord ‘Keramos’, dat staat voor leem, pottenbakkersklei ofwel ‘werk gemaakt van aarde’. Klei wordt nadat het bewerkt, gevormd en gedroogd is, gebakken tot een steenachtig materiaal. Keramiek ontstaat door verhitting (in bijvoorbeeld een oven). Het begrip keramische kunst omvat alle voorwerpen van gebakken klei, die door de inspiratie en vakbekwaamheid van de maker uitstijgen, boven het ambachtelijke en het functionele. Keramische kunst wordt vooral gekenmerkt door zijn veelkleurigheid of een artistieke vormgeving en uitstraling. Voor keramiek kunnen verschillende kleisoorten worden gebruikt en er kunnen allerlei stoffen worden toegevoegd of verschillende baktemperaturen worden toegepast, waardoor het uiterlijk en de kleuren worden beïnvloed. Daarom is geen enkel product van keramiek hetzelfde en zijn de resultaten altijd verschillend. Keramiek kan worden schilderen voor decoratie en / of worden voorzien van een glazuurlaag.
Vaderfiguur
Normie heeft dus ruim vier jaar onder de deskundige handen van Soeki haar kunst ontwikkeld. “Ik heb hem de dag voor zijn heengaan ook mogen bedanken voor alles wat hij voor mij heeft betekend. Ik was blij dat ik hem kon vertellen hoe dankbaar ik was. Hij heeft mijn hand gehouden en gehuild. Hij was zo een bescheiden man”. Normie noemt hem een lieve oom, een vader figuur, met wie het direct klikte. Een zachtaardige man die met zachte hand het beste uit zijn pupillen probeerde te halen. “Pa Soeki was een cultuurman en werkte vanuit de Alla kondre gedachte. Ik kan me niet echt herinneren of we echt daarover hebben gesproken maar weet je misschien hebben we daarin ook een onbewuste klik met elkaar gehad want ik werk altijd met de vele culturen in Suriname.
Normie heeft een kunstwerk gemaakt genaamd ‘Allakondre’, “dat is een Vaas, die lijkt op een moeder en op de bodem heb ik figuren van diverse etniciteiten gemaakt”.
Grote investering
Vorig jaar volgde de kunstenares een workshop glazuren en in april 2022, tijdens een vakantie heeft zij een cursus beeldende kunst gevolgd in Nederland. Daar is de kop ontstaan van haar guru Soeki Irodikromo.
“Ik werk echt vanuit inspiratie. Als ik in mijn hoofd heb wat ik wil maken kan het binnen een paar dagen af zijn. Ik werk dan echt uren achter elkaar, tot in de vroege ochtend ga ik dan door”.
Volgens Amatmoekri is het maken van keramiek wel een grote investering en omdat het moeilijk vervoerbaar is kan het niet gemakkelijk vervoerd worden naar het buitenland. Ook de stookkosten zijn best pittig. “Een kunstwerk kan met gemak 8-9 uren in de oven zitten. Het zijn hele hoge temperaturen die gehaald moet worden van wel duizend graden. En als je het glazuurt moet het een tweede keer gebakken worden”. In dat proces kan een stuk ook nog barsten hetgeen ook gebeurde bij een van haar bekendste stukken van een marron zwangere vrouw. De eerste keer de buik en de tweede keer het hoofd. Normie gebruikt het liefst buitenlandse klei. Ze houdt niet van de terracottakleur en meestal zit er in Surinaams verkregen klei nog best veel stenen wat weer schoonmaak vereist. “Glazuren is een vak apart, je hebt verschillende soorten glazuur. Glazuur is ook heel onvoorspelbaar en dat vind ik niet zo fijn. Ik hou van die wit- creme kleur van de Nederlandse klei en luxe uitstraling die het geeft. Het heeft diepte in de schaduw. Maar dit jaar ben ik begonnen met glazuren en het verven met acryl gewoon om wat anders te presenteren tijdens deze NK.
